Gran Fondo Eilat: race door de Negev-woestijn

Ijskristallen sieren de ramen van het vliegtuig in Charleroi. Het is -10 graden. Een dag eerder knisperden mijn banden nog op de sneeuwwoestijn, nu zet ik voet aan de grond in het zogenaamde Heilige Land bij een zomerse temperatuur van 25 graden.

De Gran Fondo Eilat trekt dwars door de bergachtige Negev-woestijn (dezelfde als de Egyptische Sinaïwoestijn) in het zuidelijkste puntje van Israël, een van de meest imposante woestijnen ter wereld.

Tijdrit: gediskwalificeerd

De festiviteiten beginnen op vrijdag 16 december met een tijdrit. 500 deelnemers, waaronder verschillende profs van de wielerploeg Israel Premier Tech, rijden tegen de klok op een kaarsrechte en biljartvlakke weg. Twee kilometer heen met de wind pal op kop, twee kilometer terug met de wind in de rug.

Nog geen halve minuut nadat ik uit de startblokken ben geschoten, trap ik al op mijn adem. Het voelt alsof ik al sprintend een berg beklim. Aan het eerste ronde punt draai ik terug richting finish. Met de wind in de rug pers ik er alles uit. Maar die avond word ik gediskwalificeerd omdat ik aan het tweede ronde punt had moeten keren in plaats van aan het eerste. Geen man overboord.

Valse start

De volgende dag is racedag: een lus van 139 kilometer door de woestijn. De zon achter de bergen kleurt de lucht boven de Golf van Akaba oranje. Om 6:45 wordt het startschot gegeven en schiet het peloton de rechte startlijn op. Yalla, zoals Israëli’s in het Arabisch zeggen. Na nog geen twee kilometer gaat het peloton collectief in de remmen. Vooraan staat een politiewagen. ‘Terug naar de start!’, roept iemand. De eliterenners hadden eerst moeten vertrekken. Het is niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor deze vreemde valse start.

Deze uitgestrekte uithoek van Israël bevat slechts drie wegen, en dat zijn dan ook de enige drie wegen van deze Gran Fondo: Road 90, Road 40 en Road 12. Noordwaarts over Road 90 langs de Jordaanse grens, westwaarts over Road 40 en Road 12 in een oversteek van de woestijn, en zuidwaarts over Road 12 langs de Egyptische grens terug richting Eilat. Om de route te begrijpen, even een korte aardrijkskunde –en geschiedenisles. Zoek de Rode Zee op de wereldkaart. Die begint bij Djibouti en Jemen, en eindigt bij het schiereiland van de Sinaïwoestijn. Ten westen van de Sinaï ligt de Golf van Suez. Ten oosten ligt de Golf van Akaba. Aan de overkant ligt Saoedi-Arabië. Helemaal bovenaan ‘kregen’ twee landen een korte kustlijn: 27 kilometer voor Jordanië en 12 kilometer voor Israël, waar Eilat vanaf 1949 gebouwd werd.

De oudere Jordaanse stad Akaba was toen de enige stedelijke vestiging. De zionistische strijdkrachten grepen de Britse militaire controlepost in de buurt van Akaba in de veroveringsoorlog van 1948. Op het punt waar ze een Israëlische vlag plantten, groeide Eilat.

Aanvankelijk was het een dorp van een paar honderd mensen, maar in de jaren ‘50 vestigde de Israëlische regering hier joodse immigranten uit Marokko en groeide de bevolking tot een paar duizend. Zeventig jaar later telt Eilat 52.000 inwoners, maar is het vooral een toeristenresort vol mastodonten van hotels.

Noordwaarts: 50 kilometer rechtdoor

We vliegen over de vlakte op zeeniveau naast de grens tussen Israël en Jordanië. Rechts de bergrug van Jordanië, links de geelbruine rotsbergen van Israël.

Road 90 is de langste weg die Israël bouwde: van de noordelijke grens bij Libanon en het Meer van Galilea, langs de Jordaanvallei en de Dode Zee in bezet Palestina, en de Aravavallei in de Negev-woestijn tot Eilat aan de Rode Zee. Deze weg volgen we helemaal onderaan aan de Rode Zee, rechtdoor en vlak, of eerder vals plat aan één procent. Het peloton beukt vijftig kilometer lang in waaiers tegen de krachtige noordoostenwind. Ik probeer stand te houden in de eerste helft van het peloton. Soms is het harken om geen gat te laten vallen. Het is een wedstrijd, en dat uit zich in de snelheid. En de occasionele, zinloze ontsnapping.

Na vijftig kilometer zou een bevoorrading liggen. Dat blijkt bescheiden: fruit, boterhammen met choco en… plastic flesjes water. Dat zag ik in andere Gran Fondo’s nog niet. Sommige renners nemen ze al rijdend aan en gooien ze in de kant van de weg. Zonde van de plasticvervuiling.

Westwaarts: Mount Ayit

De oversteek van de woestijn begint met de beklimming van Mount Ayit op 430 meter hoogte, over Road 40. Meteen wanen we ons in een Star Wars-landschap.

Mount Ayit is deel van de bergrug die helemaal beneden in de Sinaïwoestijn begint, bij Sharm el-Sheikh in Egypte 250 kilometer zuidelijker. De beklimming is nergens echt steil, maar bevat toch stukken tot tien procent. Zoals vaak moeten de renners die in de vlakke aanloop als gekken aan de kop van het peloton snokten, bij het begin van de beklimming lossen.

Na verschillende haarspeldbochten wordt de leegte van het maanlandschap pas echt duidelijk. Hier in het uiterste zuiden van de woestijn is er op een oppervlakte van duizenden vierkante kilometers helemaal niets.

In het noorden daarentegen, liggen tientallen bedoeïnendorpen. De Negev is al duizenden jaren lang het woongebied van bedoeïenen. Sinds de woestijn in 1948 Israël werd, weigert Israël de bedoeïenendorpen te erkennen en staan ze niet meer op officiële kaarten. Er is nochtans plaats genoeg: de Negev beslaat meer dan helft van heel Israël en is ongeveer even groot is als Vlaanderen.

Ik kom ergens in de top twintig boven op Mount Ayit. De afdaling is slechts kort: we blijven op de hoogvlakte in de bergen op 400 meter hoogte.

Zuidwaarts: de rollende heuvels

De weg slingert kilometers ver voor ons uit. De lange stukken rechtdoor, het vals plat door de eindeloze leegte: het doet denken aan de lange, soms waanzinnige trektochten uit woestijnfilms. Mentaal is dit best zwaar. Ik rijd moederziel alleen en besluit te wachten op versterking.

In de verte zie ik twee renners naderen. Op het punt waar de wind eindelijk in de rug begint te blazen, halen ze me bij en kan ik aanhaken. Het zijn twee Israëli’s. Ik moet ze snel weer lossen. Aan de volgende bevoorrading, opnieuw bescheiden, wacht ik Stefan op, een collega-journalist uit Zwitserland. We vertrekken samen. De benen doen pijn – heb ik mezelf al opgeblazen? Ik trap door de pijn heen en knal in zijn wiel aan 40 km/u, maar kan niet overnemen. Van zodra de weg een lichte hellingsgraad vertoont, moet ik opnieuw lossen.

Goed, strategisch denken: wachten op een pelotonnetje. Daar komt een groep van een twintigtal renners. Eerst snellen ze me voorbij, en ben ik zo dom om een gat te laten vallen. Tientallen minuten rijd ik me naar de pleuris om het gat te dichten en lijk ik geen centimeter dichterbij te komen. Is het een fata morgana?

Uiteindelijk krijg ik ze na een paar sprintjes te pakken en nestel ik me ergens in het midden. De snelheid is gevoelig hoger dan met Stefan alleen. We flirten met de 45 km/u, halen de groep met Stefan in en laten ze achter.

Eilatgebergte: Mount Hezekiah

Van zodra Road 12 in duizelingwekkende golven omlaag en omhoog trekt, het Eilatgebergte in, moet ik de groep laten gaan. Vanaf nu sta ik er alleen voor.

Het komt erop aan een goed klimritme te vinden, op een hele resem van hellingen van telkens twee tot vier kilometer lang. Plots duikt in de verte Mount Hezekiah op. Een scherpe bergtop pal óp de grens met Egypte, op 838 meter hoogte. Het lijkt weer zo’n luchtspiegeling, net zoals de eenzame renners in de verte die ik uiteindelijk inhaal.

De weg klimt geleidelijk langs Mount Hezekiah, naast de prikkeldraad en de patrouillewegen die Israël hier in 2013 bouwde na aanslagen vanuit de Sinaïwoestijn. Dertig kilometer lang kunnen we de grens bijna aanraken. Ook ik zit op mijn grens. Iemand haalt me in, maar hij zit evengoed op de limiet. De ene beklimming na de andere spelen we jojo. 

In de afdaling voor de laatste beklimming naar de aankomst bergop plaats ik een sprint en kom ik alleen boven als dertiende in mijn leeftijdscategorie, van de twintig. 4 uur en 23 minuten na het vertrek deze ochtend.

De afdaling naar Eilat werd niet in de wedstrijd opgenomen wegens veiligheidsrisico’s. Het is fenomenaal dalen, door buitenaardse landschappen. Met zicht op Mount Solomon, de zwarte berg tussen gele bergen, haal ik 83 km/u. Daar maak je onder amateurs best geen wedstrijd meer van.

Terugslag en recuperatie

De adrenaline is uitgewerkt. In de hotelkamer overvalt me een bonkende hoofdpijn. De terugslag van de vermoeidheid van de reis, de temperatuurovergang, de verkoudheid, de inspanning, en de vijf uren woestijnzon zonder één centimeter schaduw? Misschien heb ik niet genoeg water gedronken? Het enige waartoe ik in staat ben, is douchen en slapen.

Gelukkig staat de rest van de dag in het teken van rust en relaxatie. Het Dolphin Reef is een stukje paradijs opgetrokken in houten hutten aan de Rode Zee. Aan de andere kant van de baai rijzen de imposante Jordaanse bergen honderden meters vanaf de zee omhoog. Op het strand kan je Arabische gerechten eten. In het water kan je zwemmen tussen getrainde dolfijnen. Maar het zijn de relaxatiebaden die me de meest memorabele ervaring bezorgen. Een verborgen wereld waarin je drijvend in zeewater kan genieten van ‘Watsu’, een onderwatermassage door een engel, in stilte, met atmosferische onderwaterklanken.

Israel-Premier Tech

De organisatoren van de Gran Fondo Eilat zijn Gran Fondo Israel, de Israëlische regering, de stad Eilat en de Eilat Tourism Corporation.
Gran Fondo Israel bracht de Gran Fondo naar Israël in 2012, op spectaculaire locaties: Gran Fondo Gilboa Hermon op de Golanhoogtes, Gran Fondo Dead Sea aan de Dode Zee, en Gran Fondo Arava in de Negev-woestijn. ‘Gran Fondo Eilat is nog maar aan zijn tweede editie toe, maar de ambitie is om een vaste waarde te worden op de internationale wielerkalender en er een UCI-wedstrijd aan te koppelen’, zegt de vertegenwoodiger van de Israel Cycling Federation.

Ook de profploeg Israel-Premier Tech is betrokken bij Gran Fondo Israel. ‘De voorgaande jaren gaven we financiële steun om Gran Fondo Israel te laten groeien, dit jaar zetten we in op promotie via zichtbaarheid’, zegt Israel-Premier Tech-oprichter Ron Baron. ‘We brengen onze beste renners. Jongeren, mannen en vrouwen, van de Israel Cycling Academy. En Itamar Einhorn, onze bekendste Israëlische renner van het profteam.’

Giro 2018

De Giro d’Italia 2018 gaf een boost aan de wielersport in Israël, zowel aan het professionele wielrennen als aan het wielertoerisme en de prille fietscultuur. De eerste drie etappes deden toen Jeruzalem, Haifa, Tel Aviv, Beersheba en Eilat aan. Voor de eerste keer stonden Israëlische renners met hun ploeg Israel Start Up Nation aan de start van een grote ronde, mét een World Tour licentie.

Sportevenementen zijn in Israël een belangrijk instrument om toerisme naar het land te promoten, en om het land voor te stellen als een normaal land. ‘Als een normaal westers land’, zegt Dani Shahar van het ministerie van Toerisme. ‘Veel mensen hebben een slecht beeld van Israël omdat we in het Midden-Oosten liggen, en onze relaties met sommige buurlanden conflictueus zijn.’

Abraham Tour

‘De Gran Fondo Eilat is deel van de bredere strategie om Israël te promoten via de sport, en om vrede te promoten’, zegt Ron Baron tijdens de persconferentie, waarna applaus volgt.

Met vrede bedoelt Baron dat de Arabische buurlanden Israël erkennen. Israël hunkert naar erkenning en normalisering als land. Het land wordt in grote delen van de wereld immers niet als ‘normaal’ beschouwd omdat het nog maar 75 jaar geleden opgericht werd na de verovering van Palestijns land in een oorlog, en omdat de kolonisatie van Palestijnse en Syrische gebieden tot vandaag verder gaat.

De wielersport is een relatief nieuw instrument om het politieke doel van normalisering te bevorderen.

‘Zo willen we de Gran Fondo Eilat in Jordanië en Egypte laten komen’, zegt Baron. Als teken van de normalisering van de Israëlische relaties met deze buurlanden sinds de Camp David-akkoorden met Egypte in 1978 en het Wadi Araba-verdrag met Jordanië in 1994.

‘Of een “Abraham Tour” door Israël en de Golfstaten, genoemd naar de Abraham-akkoorden tussen Israël, de VAE en Bahrein’, voegt Baron nog toe. Die akkoorden van 2020 waren de eerste akkoorden van normalisering van relaties tussen Israël en een Arabisch land sinds 1994.

Golanhoogtes

Dat Syrië Israël zal erkennen is weinig waarschijnlijk, omdat Israël in de oorlog van 1967 Syrisch grondgebied heeft veroverd en in 1981 ingelijfd bij Israël: de Golanhoogtes. Deze annexatie is tegen het internationale oorlogsrecht.

Israel-Premier Tech en Gran Fondo Israel zorgen zélf voor de normalisering van de Golanhoogtes als Israëlisch grondgebied. Israel-Premier Tech organiseert er trainingskampen en gebruikt daarbij de hashtag #visitisrael op sociale media. En Gran Fondo Israel organiseerde de Gran Fondo Gilboa Hermon dwars door de Golanhoogtes naar de Hermonberg.

De Hermonberg, op meer dan 2000 meter hoogte, wordt daarbij uiteraard voorgesteld als ‘het hoogste punt van Israël’. Maar het is nog steeds officieel Syrisch grondgebied.

Eilat als wielertoeristisch centrum

De stad Eilat wordt een speerpunt in de strategie. Die stad stapt daar graag in mee, omdat ze toerisme nodig heeft. Wielerevenementen helpen om de naam Eilat bekender te maken.

‘Zonder toerisme is Eilat niet leefbaar als stad’, zegt Amit, van de grote hotelketen Dan Panorama. ‘95 procent van de toeristen in Eilat zijn Israëli’s. Sinds we een internationale luchthaven hebben, met rechtstreekse vluchten uit steden als Kyiv, Helsinki en Rome, ontvangen we meer buitenlandse toeristen. Maar sinds de COVID-pandemie en de oorlog in Oekraïne is het aantal buitenlandse toeristen sterk teruggevallen, zeker uit Oekraïne en Rusland. En die waren onze belangrijkste doelgroep.’

De volgende editie van de Gran Fondo Eilat vindt plaats op 14, 15 en 16 december 2023. Meer informatie vind je hier. Je kan je ook aansluiten bij de Stravaclub, hier. De website van Dolphin Reef Eilat vind je hier.